Οι πυρκαγιές του καλοκαιριού, οι καταιγίδες και πλημμύρες των τελευταίων ημερών καθιστούν για άλλη μία φορά επιτακτική την ανάγκη θωράκισης των πόλεων.
Αυτή η ανάγκη είναι ακόμα μεγαλύτερη για την Αθήνα, μία πόλη στην οποία κινούμαστε καθημερινά, όχι μόνο οι κάτοικοι του Δήμου αλλά και χιλιάδες εργαζόμενοι που έρχονται από τους υπόλοιπους δήμους της Αττικής, όπως, επίσης, και πλήθος τουριστών. Έχει μεγάλη σημασία η Αθήνα να γίνει μια πόλη ανθεκτική στα ακραία φαινόμενα, πράσινη, ασφαλής και δημιουργική.
Νέα σχέδια ανάπτυξης των πόλεων προχωρούν με γοργούς ρυθμούς σε πόλεις της Ευρώπης. Πόλεις όπως το Άμστερνταμ ανασχεδιάζονται στη βάση εναλλακτικών θεωριών, όπως τα “Donuts Economics” της Kate Raworth. Οι 2 ομόκεντροι κύκλοι της Raworth, που μοιάζουν με ντόνατς, αποτελούν τα όρια που η πόλη πρέπει να κινείται. Ο εσωτερικός κύκλος αφορά στα απαραίτητα προς το ζην (όπως φαγητό, στέγαση, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη), ενώ ο εξωτερικός εξασφαλίζει ότι δεν πιέζονται υπερβολικά τα ζωτικά συστήματα της Γης (όπως το κλίμα και η βιοποικιλότητα).
Η πόλη των 15 λεπτών (του Κάρλος Μορένο, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης) αποκτά όλο και μεγαλύτερη αποδοχή. Είναι μια πόλη που μπορεί κανείς να έχει πρόσβαση στις βασικές υπηρεσίες, όπως υγεία, παιδεία, πάρκα, χώρος για παιχνίδι, σε 15 λεπτά με τα πόδια, το ποδήλατο ή τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Μέχρι πριν λίγα χρόνια υπήρχαν κάποια παραδείγματα, μικρών, κυρίως, πόλεων στην Ισπανία και την Ιταλία που προχωρούσαν σε παρεμβάσεις προς αυτή την κατεύθυνση. Η πανδημία, όμως, υπήρξε η θρυαλλίδα και σε πολλές μεγάλες πόλεις, όπως το Μιλάνο, η Βαρκελώνη και η Μαδρίτη, οι οποίες πλέον εφαρμόζουν αντίστοιχα μέτρα. Η Γαλλία εφάρμοσε το «Paris respire» (το Παρίσι αναπνέει) που είναι η ονομασία ενός προγράμματος για μια πόλη με περισσότερο πράσινου και οξυγόνο και λιγότερα αυτοκίνητα: Ορισμένες γειτονιές του Παρισιού δεν επιτρέπουν την κυκλοφορία αυτοκινήτων τις Κυριακές και τις αργίες μεταξύ των ωρών 10 π.μ. και 6 μ.μ. και κατά τις ώρες αυτές οι κάτοικοι περπατούν, κάνουν ποδήλατο και δημιουργούν τις δικές τους κοινότητες μεταξύ γειτόνων.
Στην πανδημία κατάλαβε πολύς κόσμος ότι η μετατόπιση προς μια βιώσιμη και ανθεκτική πόλη είναι εφικτή. Έτσι, όταν οι κάτοικοι ρωτήθηκαν στην Βαρκελώνη, μετά τη λήξη των lockdowns, αν θέλουν να συνεχίσουν αυτές τις παρεμβάσεις, η συντριπτική πλειοψηφία απάντησε πως ναι, θέλουν μια πόλη πιο πράσινη, περισσότερο ανθεκτική, με λιγότερα αυτοκίνητα.
Σε αντίθετη κατεύθυνση, την ίδια περίοδο, η δημοτική αρχή του κ. Μπακογιάννη «κάνει περιπάτους» στην επιφάνεια και στη βιτρίνα, ενώ το οικοδόμημα κλονίζεται.
Τα παραπάνω προϋποθέτουν ένα διαφορετικό τρόπο προφύλαξης του αστικού χώρου, με νέες στρατηγικές, εργαλεία και δεξιότητες οργάνωσης της αντιμετώπισης κινδύνων. Ανάλογες μεταβολές στη διαχείριση των κινδύνων συνοδεύουν πάντα την εξέλιξη των πόλεων. Χαρακτηριστικά, η ιστορική εξέλιξη της Αθήνας από πόλη-κράτος μέχρι τη σημερινή Αθήνα-κοσμόπολη, ακολούθησε την διαδρομή από συστήματα οχύρωσης-οργάνωσης απέναντι σε εχθροπραξίες-εξωτερικές απειλές, μέχρι τα σημερινά ζητούμενα της πόλης της ανθεκτικότητας, του πράσινου και της «καθαρής ενέργειας». Χαρακτηριστικά μετασχηματισμού της παλαιάς σε μια νέα πόλη. Η κατεύθυνση αυτή είναι νομοτελειακή, αφού σε τελική ανάλυση το μέλλον θα διαμορφωθεί σε μεγάλο βαθμό από τις συνθήκες στις νέες πόλεις.
Η νέα Αθήνα αποτελεί την κοινή μας μοίρα στους ταραγμένους μας καιρούς.